Ψυχής...Λόγος: Το παιδικό τραύμα..το Teacher's blog μας επισκέφτηκε!

Σύμφωνα με τους ειδικούς ψυχικής υγείας κάποιες ενέργειες μας μπορούν να βλάψουν το σώμα αλλά και την ψυχή ενός βρέφους. Το ψυχικό τραύμα μπορεί να δημιουργηθεί είτε από ένα μεμονωμένο γεγονός (π.χ. θάνατος, διαζύγιο), είτε από μια σειρά γεγονότων ή ακόμη και από χρόνιες καταστάσεις (π.χ. χρόνια σεξουαλική κακοποίηση) που βιώνονται από μέρους του παιδιού. Το παιδί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το γεγονός και καταβάλλεται από μία αίσθηση έλλειψης ελέγχουν η οποία σωματοποιείται.

Τα παιδιά που βιώνουν μία τραυματική εμπειρία σε βρεφική ηλικία, είναι δύσκολο να την εκφράσουν καθώς δεν έχουν αναπτύξει τον προφορικό λόγο. Έτσι το τραύμα περνάει στο ασυνείδητο. Αποθηκεύεται στη μνήμη, στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, και μπορεί να επανέλθει στο συνειδητό ως ανάμνηση όταν το παιδί έρθει σε επαφή με κάποιο σχετικό με το τραύμα ερέθισμα (π.χ. ένας ήχος).

Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στους δύο τύπους τραυμάτων. Το μεμονωμένο τραύμα, όπου αφορά ένα γεγονός όπως μία επίθεση, μια σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση, ένα ατύχημα, μία φυσική καταστροφή, έναν θάνατο κ.α. και το επαναλαμβανόμενο τραύμα, όπου μπορεί να είναι μια χρόνια κακοποίηση ή μια κατάσταση που έχει μεγάλη χρονική διάρκεια.

Η αντίδραση σε τέτοιες καταστάσεις ποικίλει ανάλογα με το παιδί. Έτσι μία αντίδραση είναι η αποσύνδεση ή η άρνηση του τραυματικού γεγονότος, το παιδί προσπαθεί να αποφύγει το γεγονός, προσπαθεί να μην το σκέφτεται, κλείνεται στον εαυτό του και αποφεύγει τα συναισθήματά του. Ή το μετατραυματικό στρες. Τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες κατά τη διάρκεια ενός αρνητικού γεγονότος μπορεί να εμφανίσουν αργότερα συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Αυτό το στρες εμφανίζεται ξανά και ξανά είτε με τη μορφή αναμνήσεων είτε με την μορφή εφιάλτη που κάνει το παιδί να βιώνει ξανά το τραυματικό γεγονός.

Σημάδια μετατραυματικού στρες στα παιδιά:

· Δυσκολίες στον ύπνο για αρκετές ημέρες.
· Εφιάλτες που σχετίζονται με το τραύμα.
· Άγχος αποχωρισμού, απροθυμία επιστροφής στο σχολείο και μαθησιακές δυσκολίες.
· Φοβίες για διάφορα θέματα (π.χ. στο σχολείο, σε κάποιο ογκώδη άνθρωπο, σκηνές από την τηλεόραση, χρώματα).
· Αμφιβολίες για τον εαυτό του, χαμηλή αυτοεκτίμηση, επιθυμία απόσυρσης.

Η δική μας πρόταση για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας κατάστασης είναι το παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι η φύση του παιδιού (και του ανθρώπου γενικότερα), το βοηθάει να εκφραστεί ελεύθερα, χωρίς τύψεις, ενοχές και αμφιβολίες. Η Παιγνιοθεραπεία λοιπόν ενδείκνυται και στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Το παιχνίδι είναι μία ασυνείδητη προσπάθεια να επεξεργαστούν, να ξεπεράσουν και να αναπτύξουν μια αίσθηση ελέγχου στη ζωή τους. Ασυνείδητα προσπαθεί μέσω της θεραπείας να ξεπεράσει το τραύμα του.

Στόχος της Παιγνιοθεραπείας σχετικά με το τραύμα είναι να βοηθήσει το παιδί να δουλέψει το τραύμα του, για να αισθανθεί ότι και πάλι ορίζει τη ζωή του και έχει έλεγχο του εαυτού και των συναισθημάτων του. Μέσω της ασφάλειας που παρέχει ο θεραπευτής στο παιδί σταδιακά επανέρχεται ο έλεγχος και το παιδί ξαναβρίσκει τη δύναμη και τη χαρά του.